Rome – Over het Italiaanse genie valt niet te twisten. Italië bulkt van de wereldberoemde historische getuigenissen, uitvindingen en meesterwerken. Het land van de Grand Tour is al eeuwenlang de onmisbare etappe in de opvoeding van iedereen die het zich kon veroorloven om te reizen. Want wat er in Italië door de eeuwen heen is bedacht en gemaakt is nergens geëvenaard.

Uit de losse pols: de onwaarschijnlijk hoogstaande cultuur van de Etrusken (negende tot eerste eeuw voor Christus), onder de voet gelopen door de Romeinen, de meesteringenieurs, die het ruim twaalfhonderd jaar hebben volgehouden om de rest van de wereld lichtjaren voor te blijven. Italië is het land van de oudste universiteit van Europa (Bologna 1088), van Dante Alighieri’s Goddelijke komedie (1307-1321), van de oudste bank ter wereld (Siena 1472), van de ontdekking van Amerika (Columbus 1492). Het is het land van de Renaissance (veertiende tot zestiende eeuw), gekaapt door Frankrijk, want Il Rinascimento ontstond en kwam tot grootste bloei in het Florence van de Medici, met Leonardo da Vinci, Michelangelo, Machiavelli en vele anderen. En ook in de vorige eeuw was Italië de wereldtop op allerlei gebieden: design, mode, cinema, Fellini, Olivetti, Fiat, de wereldberoemde namen rollen zo uit de hoorn des overvloeds. En o ja, pasta, pizza; de meest geliefde keuken ter wereld, ook die is Italiaans.

Maar de Italiaanse genialiteit heeft een inktzwarte tegenhanger: het gebrek aan onderhoud, aan handhaving, aan zorg. Want ook dit is wereldberoemd van Italië: de enorme verwaarlozing, de kathedralen in de woestijn, het verkwanselen van bergen Europees of Italiaans geld om er iets heel anders mee te doen dan waarvoor het bedoeld was. De maffia, de corruptie, de onverschilligheid, de verslonzing waaraan Italië permanent ten onder dreigt te gaan.

En waarom is dat zo, vraagt een lezeres van de krant La Repubblica aan de columnist Michele Serra. ‘Ik heb altijd een beetje weerzin tegen typeringen van ons “nationale karakter”, maar helaas is dit een niet te ontkennen onderdeel van de Italiaanse fysionomie’, antwoordt Serra. ‘We zijn fantastisch in nieuwe ideeën en hopeloos in het dagelijks onderhouden van het vele wat er is. De meeste van onze nieuwe projecten worden binnen de kortst mogelijke tijd akelige spookplekken. Misschien zijn we gewoon te verwaand, te veel vervuld van onze “genialiteit”, voor zoiets nederigs en essentieels als het dagelijks onderhoud van ons land en onszelf.’